زندگی بالا و پایین دارد، فراز و فرود دارد، گاه انسان در اوج و عرش و گاه ممکن است خدایی نکرده بر فرش و قعر زمین باشد، اینکه انسان با صفا بتواند با همه مشکلات زندگی روحیه خود را حفظ کند، به راحتی حاصل نمیشود بلکه راه حلهای زیادی دارد.
گاه پیش میآید که آدمی از همه دور و بر خود خسته شده و یا به عبارتی از همه میبُرد و کسی را نمییابد که بتواند به او پناه برده یا
آرامش از او بگیرد، اینطور مواقع تنها خداست که میتواند پناه انسان باشد هر چند که خداوند همیشه هست، اما ما حضورش را ممکن است فراموش کنیم، اما در خیلی مواقع به ویژه زمان مشکلات به یادش میافتیم.
اذکار مختلفی از قرآن کریم و براساس روایات ائمه اطهار برای آرامش
روح ما وجود دارد که اثرات خارق العادهای دارند، اگر آدمی بداند، هیچگاه اینها را رها نمیکند البته این بدین معنا نیست که برای رفع مشکلات قدم برنداریم و بنشینیم ذکر بگوییم، خیر منظور این است که اذکار میتوانند برای آرامش روان انسان اثرگذار باشند تا بتواند تمرکز کرده و بر مشکلات فائق شود.
به برخی از این اذکار و آیات قرآنی اشاره میکنیم:
۱-حَسْبُنَا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَکِیلُ
آیه ۱۷۳ سوره آل عمران «
الَّذِینَ قَالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَکُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزَادَهُمْ إِیمَانًا وَقَالُوا حَسْبُنَا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَکِیلُ/آیه ۱۷۳ سوره آل عمران: آن مؤمنانی که، چون مردم (منافق) به آنها گفتند: لشکری بسیار بر علیه شما مؤمنان فراهم شده، از آنان در اندیشه و بر حذر باشید، (این تبلیغات) بر ایمانشان بیفزود و گفتند: تنها خدا ما را کفایت کند و او نیکو وکیل و کارسازی است.» است.
این آیه برای زمانهایی که احساس ترس و
اضطراب زیاد داریم میتواند اثرگذار باشد. از امام محمدباقر (ع) روایت شده هنگامى که پیامبر (ص)، على و عمار را به سوى اهل مکه روانه کرد. مردم به پیامبر (ص) گفتند: چرا این جوان را به طرف آنها میفرستى و مردم این دو نفر را از اهل مکه مى ترسانیدند و به آنها مى گفتند که امر مهمى به آنها برگزار شده است.
امام على (ع) مى فرمود: (حسبنا اللَّه و نعم الوکیل؛ خدا ما را کافى است و بهترین وکیل از براى ما خواهد بود.) وقتى که به مکه وارد شدند خداوند موضوع گفتار على (ع) را با اهل مکه و نیز اقوال آنها را با على (ع) به رسول خویش خبر داد و این آیات نازل شد و نیز ابن شهر آشوب از قول فلکى مفسر او از کلینى و او نیز از ابن عباس و نیز از ابورافع نقل کرده که این آیات درباره امام مرتضى علی (ع) نازل شده که روز دوم غزوه احد در میان مسلمین ندا در داد و او را اجابت کردند در حالتى که پرچم مهاجرین را در دست داشت با هفتاد نفر به حمراء الاسد که بازارى در سه میلى مدینه بود براى ترسانیدن دشمنان رهسپار گردیده سپس به مدینه مراجعت کرده بود.
امام صادق علیه السلام نیز فرمودند: «تعجّب مىکنم از کسى که مىترسد و به گفته خداوند «
حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکِیلُ» پناه نمىبرد»؛ بنابراین هم حرکت و تلاش لازم است و هم ایمان و توکل به خداوند: «
اسْتَجابُوا ... حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکِیلُ»
۲- «لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحانَک إِنِّی کنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ»
ذکر دوم (آیه ۸۷ سوره انبیا: معبودی جز تو نیست، منزّهی تو، راستی که من از ستمکاران بودم). به ذکر یونسیه معروف است و برای مواقع ناراحتی و دل گرفتگی خیلی کاربرد دارد. از پیامبر (ص) نقل شده است که این دعا، اسم اعظم خداوند است که اگر خدا به آن خوانده شود، اجابت میکند. بزرگان اخلاق و عرفان نیز درباره مداومت بر گفتن این ذکر به ویژه در حال سجده تأکید دارند.
ذکر یونسیه برای نجات از غم و اندوه و برآورده شدن حاجت نقل شده که اثرگذار است. از سید علی قاضی طباطبایی عالم و عارف شیعه، توصیه به چهارصد بار گفتن ذکر یونسیه نقل شده است. از سید عبدالکریم رضوی کشمیری نیز نقل شده که بهترین کار برای سالک، سجده است که ذکر یونسیه در آن گفته شود. وی بعد از هر نماز، ۴۰ بار ذکر یونسیه در سجده به مدت یک اربعین (۴۰ روز) را برای قضای حوائج توصیه میکرد.
آیت الله انصاری همدانی میگوید: ذکر یونسیه برای سالک، همانند سوخت برای ماشین است. همچنین از علامه طباطبایی، شاگرد آیتالله قاضی، نقل شده که اول دستوری که آیتالله قاضی میدادند، ذکر یونسی بود که به مدت یک سال در وقت خاص و در سجده خوانده شود.
۳-أُفَوِّضُ أَمْرِی إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِیرٌ بِالْعِبَادِ
آیه ۴۴ سوره غافر: فَسَتَذْکُرُونَ مَا أَقُولُ لَکُمْ وَأُفَوِّضُ أَمْرِی إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِیرٌ بِالْعِبَادِ / به زودی آنچه من به شما میگویم به خاطر خواهید آورد (و به صدق گفتار من پی خواهید برد). من کار و بار خود را به خدا وا میگذارم و حوالت میدارم. خداوند بندگان را میبیند (و پندار و گفتار و کردارشان را میپاید).
این آیه برای زمانهایی که میخواهید خداوند مکر و حیله دیگران را در حق شما خنثی سازد، موثر است. امام صادق میفرمایند: در شگفتم از کسی که با او مکر و نیرنگ شده است، چگونه به این سخن خداوند «و اُفوِّضُ أمری إلَی الله إنّ الله بصیرٌ بالعباد» پناه نمی جوید؟! زیرا از خدای بزرگ شنیده ام که در پی آن می فرماید: «پس خداوند او را از بدیهای نیرنگشان نگاه داشت.»
در تفسیر این آیه نیز آمده که پس از آنکه خدا در آیات قبل سزای اسراف کاران را دوزخ میدهد، در آخرین سخنش نیز با تهدیدی پر معنی این آیه را مطرح میکند.
۴-ماشالله لا حول و لا قول الا بالله العلی العظیم
برای زمانهایی که طالب زیبایی در دنیا هستی و همینطور میخواهید از چشم زخم نیز در امان باشید. امام صادق (ع) فرموده است: در شگفتم برای کسی که از چهار چیز بیم دارد، چگونه به چهار کلمه پناه نمیبرد!
در شگفتم برای کسی که طالب دنیا و زیباییهای دنیاست چگونه به ذکر «ماشاءالله لا قوه الا بالله» پناه نمیبرد، زیرا خداوند بعد از ذکر یاد شده فرموده است: «مردی که فاقد نعمتهای دنیوی بود، خطاب به مردی که از نعمتها برخوردار بود) فرمود: اگر تو مرا به مال و فرزند، کمتر از خود میدانی امید است خداوند مرا بهتر از باغ تو بدهد.»
پس برای کسی که اندوهگین است و همینطور مال و منالی دارد که میخواهد از چشم زخم در امان باشد میتواند به این آیه پناه ببرد، خداوند در سوره انبیا آیه ۸۸ نیز میفرمایند که «پس ما یونس را در اثر تمسک به ذکر یاد شده، از اندوه نجات دادیم و همین گونه مومنین را نجات میبخشیم.»
پس، چون کسى دعا کند و بعد از آنکه دعا کرد بگوید که: ما شآءَ اللَّهُ لاحَوْلَ وَلا قُوَّةَ الّا بِاللَّهِ؛ «آنچه خواستِ خدا بود، نیست گردیدنى و نه توانایى اى، مگر به خدا»، خداى تعالى بفرماید که بنده من تن به مردن داد و امر خود را به من وا گذاشت و امر مرا گردن نهاد، حاجتش را برآورید».
جمیل، از امام جعفر صادق (ع) روایت کرده که گفت: شنیدم از آن حضرت که مى فرمود: «هر که هفتاد مرتبه بگوید: ما شآءَ اللَّهُ لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ الّا بِاللَّهِ؛ آنچه خواست خدا بود، نیست گردیدنى و نه توانایى اى، مگر به خدا) خدا هفتاد نوع از انواع بلا را از او بگرداند، که آسانترین آنها خَنِق است». عرض کردم که: فداى تو گردم! خنق چیست؟ فرمود: «پیچیده یا ناخوش و بیمار نمى شود به واسطه دملها و مانند آنکه بر عضو برآید»
۵-ذکر زیاد صلوات
در منزلی که ذکر صلوات زیاد شود، آرامش در آن خانه زیاد است به گفته آیت الله فاطمی نیا در منازلتان و به همراه اعضای خانواده زیاد صلوات بفرستید هر زمان که بیکاری میشوید صلوات بفرستید که دفع غم و اندوه میشود درست است که هر زندگی مشکلات دارد، اما با ذکر صلوات خیلی راهها هموار میشود.
منبع: فارس