نقد فیلم قهرمان؛ تصویری زشت و بدریخت از ایران!

فیلم سینمایی قهرمان ساخته اصغر فرهادی در روز‌های اولیه اکران خود در سینما در هفته ابتدایی اکران ۱۳۴ هزار و ۵۸۴ نفر مخاطب داشته و سه میلیارد و دویست میلیون تومان فروخت.
آرش فهیم کارشناس و منتقد سینما به نقد این فیلم سینمایی پرداخت و درباره قصه فیلم قهرمان گفت: اصغر فرهادی در «قهرمان» گویی مخاطبش را وسط یک آشفته بازار شلوغ و پر سر و صدا می‌برد و سرگردان و حیران، او را رها می‌کند، بدون اینکه قصه تازه‌ای برای او تعریف کند. فرهادی در فیلم جدیدش خودش را تکرار کرده و باز هم مضمون دروغ و پنهان کاری را مطابق کلیشه آثار سابقش به تصویر کشیده است.

او در ادامه با مقایسه فیلم «قهرمان» با فیلم «جدایی نادر از سیمین» گفت: فرهادی در «قهرمان» تاکتیک یکی به میخ و یکی به نعل زدن را پیش گرفته است و طوری کار کرده که هم در داخل پذیرفته شود و در عین حال در جشنواره‌ها و محافل غربی هم با استقبال مواجه شود. به همین دلیل هم با فیلمی دو رو مواجه هستیم که از یک طرف چهره‌ای منفور و پست از جامعه ایرانی نشان می‌دهد، اما از آن طرف تصویرسازی فیلم از برخی نهاد‌های رسمی در ایران خوشایند است. باید اذعان کرد که تصویر فیلم قهرمان هم از زندان‌ها و هم از زندان بان‌ها در ایران مثبت است و برخلاف آثار قبلی فرهادی، به ویژه «جدایی نادر از سیمین» او در قهرمان چهره‌ای منطقی‌تر از نهاد‌های حاکمیتی در ایران ارائه داده است.

فهیم همچنین نشان دادن وضعیت رها شده فضای مجازی را نقطه قوت فیلم فرهادی دانست، اما قهرمان را تصویری زشت از ایران خواند و گفت: یک اتفاق جدید هم در فیلم «قهرمان» رخ داده که به نظر من نقطه قوت فیلم به حساب می‌آید، آسیب شناسی فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی است. فرهادی بدون شعارزدگی و در قالب درام نشان داده که وضعیت رها شده و بی سر و سامان فضای مجازی چگونه سرنوشت آدم‌ها را تغییر می‌دهد و زندگی آن‌ها را دستخوش ناملایمات قرار می‌دهد. حتی از فیلم فرهادی می‌توان به عنوان یک اثر تبلیغاتی برای طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی یا طرح‌های مشابه آن استفاده کرد.

با این حال، همان طور که گفتم «قهرمان» تصویری زشت و بدریخت از ایران امروز و به ویژه مردم و طبقات محروم نمایش می‌دهد. این فیلم ذهن مخاطب را نسبت به اطرافیان و هموطنانش مخدوش و بدبین می‌کند و می‌گوید همه دروغ گو هستند و به هیچ کس نمی‌توان اعتماد کرد. بدترین کار فرهادی در «قهرمان» ترویج بی اعتمادی است و این مفهوم را به مخاطب خودش القا می‌کند که انسان نباید به هم نوعانش کمک کند و هیچ کس ارزش یاری رسانی ندارد. خلاصه حرف فیلم «قهرمان» این است که ثواب کردن همانا و کباب شدن همان!
این کارشناس درباره ساختار و روایت «قهرمان» توضیح داد و گفت: «قهرمان» در روایت و ساختار، فیلم یکدست و خوش ساختی نیست. کهنگی از سر و روی فیلم می‌بارد، داستان فیلم در اغلب اوقات، حوصله مخاطب را سر می‌برد. میزانسن و دکوپاژ فیلم، بیشتر از آنکه سینمایی باشد، تلویزیونی است. فرهادی سعی کرده با ایجاد التهاب و تنش، به روایت فیلمش تنفس مصنوعی بدهد. خیلی از مسائل در فیلم، مبهم و حل نشده باقی می‌مانند. مثل ماجرای زن صاحب کیف که رها می‌شود. انگیزه‌های آدم‌ها از رفتارهایشان دقیقا مشخص نیست و در کار‌های آن‌ها منطق دیده نمی‌شود. استفاده از نقش‌مایه‌ها صد‌ها بار تکرار شده است. مثل ننوشتن خودکار، موقع امضای یک قرارداد یا معامله مالی که در این فیلم هم خیلی سبک و مبتذل رخ داده است و از فیلمساز باتجربه‌ای مثل اصغر فرهادی بعید است که از این جور تمهیدات برای ایجاد یا باز کردن گره در فیلمش استفاده کند.
او انتخاب شهر شیراز برای تعریف قصه را نامشخص تلفی کرد و گفت: مشخص نیست که دلیل انتخاب شهر شیراز برای تعریف این قصه چیست؟ غیر از لهجه شیرازی کاراکترها، نشان دیگری از هویت فرهنگی و جغرافیایی این شهر در «قهرمان» فرهادی دیده نمی‌شود. آنچه از شیراز در این فیلم می‌بینیم هیچ تفاوتی با کرج یا ورامین ندارد.
فهیم در پایان دلیل توجه و موفقیت این فیلم سینمایی را نام اصغر فرهادی به عنوان کارگردان دانست و گفت: تصور می‌کنم که اگر «قهرمان» توسط فیلمساز دیگری غیر از اصغر فرهادی ساخته می‌شد، در داخل و در خارج از کشور با هیچ توجهی مواجه نمی‌شد و در گیشه هم فروشی نمی‌کرد. چون با یک فیلم معمولی و متوسط مواجه هستیم. این نشان می‌دهد که در سینما نام و عنوان و تیم تبلیغاتی و فضاسازی‌های رسانه‌ای تا چه حد بر میزان موفقیت یا شکست فیلم‌ها موثر هستند.

---

بیشتر بخوانید: انتشار تریلر آمریکاییِ فیلم قهرمان + ویدیو

همچنین خسرو دهقان کارشناس و منتقد سینما درباره جذب مخاطب و فروش فیلم قهرمان گفت: اگر قهرمان فروش نکند جای تعجب دارد. فرهادی فیلم خوبی ساخته است. باید این سوال مطرح شود که چرا این فیلم فروش نکند؟ یعنی اگر نفروشد غیر‌عادی است. فیلم سوپر استار دارد، قصه دارد، جایزه گرفته و اسکار را پیش رو دارد. سینمای ما الان در حالت رکورد است و اکران فیلم قهرمان در این شرایط بر فروش آن تاثیر می‌گذارد. اگر در کویر باشید و تشنگی شما را فرا بگیرد، با اولین جرعه آب خودتان را سیراب می‌کنید و لذا الان سینمای ما هم تشنه است.
او در ادامه با ذکر وضعیت سینما و شرایط کرونایی گفت: اگر شرایط سینما در حالت عادی بود، باید از فروش بالا تعجب می‌کردیم. سینما به دلیل بیماری کرونا و پاندمی تعطیل بوده است مردم درخانه‌ها بودند و درگیر نمایش خانگی شدند و به یکباره فیلمی که جشنواره کن را گذرانده و اسکار را در مقابل خود دارد اکران می‌شود پس اگر فروش جادویی نکند باید به دنبال جواب این مسئله گشت.

 

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان