شکست یک انحصار؛ دستگاه کنترل رشد تومور مغزی در ایران ساخته شد

همه چیز از رشد غیر طبیعی سلول‌های جهش یافته در مغز آغاز می‌شود. تومور در مغز ایجاد و زندگی را مختل می‌کند. اما فناوری برای این بیماران هدیه‌ای باارزش داشت. ۵ سال پیش بود، یک شرکت از رژیم اشغالگر قدس محصول خود را که یک دستگاه برای کنترل و از بین بردن تومور‌های مغزی است، رونمایی کرد.

دستگاهی که فناوری تولید آن تا امروز در انحصار این شرکت بود. اما این انحصار شکست. جمعی از نخبگان علمی از پژوهشکده‌ها و دانشگاه‌های گوناگون کشور مانند صنعتی شریف، تهران و پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی گرد هم جمع شدند برای ساخت این دستگاه. گردهمایی فناورانه‌ای که منجر به دستیابی به فناوری ساخت این دستگاه شد.

علیرضا مجید انصاری مجری این تیم تحقیقاتی گفت: ساخت دستگاه کنترل رشد تومور مغزی بر پایه میدان‌های الکتریکی کاری است که نتیجه تحقیقات و فعالیت‌های چند ساله این تیم است. این دستگاه به عنوان ابزاری برای درمان تومور‌های مغزی کاربرد دارد. فناوری ساخت آن نیز متعلق به شرکتی از رژیم اشغالگر قدس بود که به امریکا و شرکت‌های اروپایی خدمات خود را ارائه می‌دهد. البته این دستگاه به بیماران اجاره داده می‎شود.

وی ادامه داد: در حال حاضر این دستگاه را بازطراحی کرده‌ایم. نمونه آزمایشگاهی آن با موفقیت ساخته شده است و در شرف تحقیقات بالینی قرار داریم. درمان تومور‌های مغزی مشکلات زیادی دارد. امکان جراحی برای این نوع از تومور‌ها به راحتی وجود ندارد. همچنین دارورسانی به مغز نیز کار سختی است و سد مغزی و نخاعی به هر دارویی اجازه ورود نمی‌دهد. از سویی رادیوتراپی مغز نیز به دلیل سیستم و ساختار آن دشوار است.

انصاری درباره نحوه عملکرد این دستگاه بیان کرد: به کمک این دستگاه میدان الکتریکی ضعیفی با کارگذاری دقیق الکترود‌هایی روی سر در مغز ایجاد می‌شود. این میدان روند تولید سلول‌های توموری را که با سرعت در حال تقسیم هستند، مختل می‌کند. پس توقف تقسیم سلول رخ می‌دهد و سلول از بین می‌رود.

وی در ادامه افزود: این دستگاه از اطلاعات ام آر آی و سی تی اسکن بیمار بهره می‌برد و ابعاد تومور و محل قرار گرفتن آن را دقیق مشخص می‌کند. سپس با این اطلاعات دقیق میدان الکتریکی اعمال می‌شود. البته این دستگاه نسبت به نمونه خارجی خود تفاوت‌هایی دارد. در نمونه خارجی با قرارگیری الکترود‌ها روی پوست سر حساسیت‌هایی برای بیمار ایجاد می‌شد که در نمونه ایرانی این مشکل رفع شده است. برای این هدف نیز محققان کشور از فناوری نانو استفاده کردند.

محققان با کمک این دستگاه طول عمر بیماران را افزایش می‌دهند. البته پاسخ در بیماران مختلف متفاوت است. در برخی بیماران با استفاده چند ماهه تومور از بین می‌رود، اما در برخی دیگر خصوصا افرادی که با عود مجدد بیماری مواجه بوده اند، پیشنهاد می‌شود استفاده از دستگاه را ادامه دهند.

محققان کشور برای توسعه این طرح از حمایت‌های مرکز فناوری‌های همگرا معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برخوردار شدند.