فضیلت و اعمال شب آخر ماه رمضان
ماه مبارک رمضان به تمام برکات و فضیلت های خود به پایان رسید و تنها حسرت بر دل افرادی گذاشت که فیض زیادی از این ماه نبردند .درماه مهمانی خدا در ایام روزه داری و شب های قدر و کارهای خیری که دارای ثوابی برابر با هزار ماه دیگر دارد و درها بهشت باز می شوند. هر روز و شبی در ماه رمضان دارای اعمال و فرایض است،شب آخر ماه رمضان نیز اعمالی دارد که می توان با انجام آن، ثواب و بهره بیشتری از این ماه پر خیر و برکت برد.
اعمال آخرین شب ماه مبارک رمضان
آخرین شب ماه رمضان شب بسیار مبارکی است، برخی از اعمال توصیه در کتاب مفاتیح الجنان مرحوم شیخ عباس قمی برای این شب را آورده ایم:
اوّل :غسل.
دوم: زیارت امام حسین علیه السّلام.
سوم: خواندن سوره های «انعام» و «کهف» و «یس» و گفتن صد مرتبه:
أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ
از خدا آمرزش می جویم و به سوی او می پویم.
چهارم: این دعا را که شیخ کلینی از امام صادق علیه السّلام روایت کرده بخواند:
للَّهُمَّ هَذَا شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ وَ قَدْ تَصَرَّمَ وَ أَعُوذُ بِوَجْهِکَ الْکَرِیمِ یَا رَبِّ أَنْ یَطْلُعَ الْفَجْرُ مِنْ لَیْلَتِی هَذِهِ أَوْ یَتَصَرَّمَ شَهْرُ رَمَضَانَ وَ لَکَ قِبَلِی تَبِعَةٌ أَوْ ذَنْبٌ تُرِیدُ أَنْ تُعَذِّبَنِی بِهِ یَوْمَ أَلْقَاکَ
خدایا این است ماه رمضان، که قرآن را در آن نازل کردی، اینک در حال گذشتن است، و من به ذات کریمانه ات پناه میآورم از اینکه سپیده این شب طلوع کند، یا ماه رمضان بگذرد، و نزد تو برایم نتیجه کار ناشایست یا گناهی باشد که بخواهی مرا به سبب آن روزی که ملاقاتت کنم عذاب نمایی.
بیشتر بخوانید :
جزییات برگزاری نماز عید فطر در کشور+نحوه خواندن نماز
فطریه امسال چقدر است؟/مروری برسوالات رایج درباره زکات فطره
آداب عید فطر در کشورهای مسلمان چگونه است؟
۶ـ خواندن دعاى «يا مُدَبِّرَ الاُْمُورِ» كه در اعمال شب بيست و سوم (صفحه ۷۹۵) گذشت.(۲۱)
۷ـ با ماه رمضان وداع كند و دعاهاى وداع را كه علماى بزرگ در كتب خويش نقل كرده اند بخواند و از بهترين آن دعاها، دعاى چهل و پنجم «صحيفه كامله سجّاديّه» است.
«سيّد بن طاووس» از امام صادق(عليه السلام) روايت كرده است كه هر كس در شب آخر ماه رمضان، با آن ماه وداع كند و اين دعا را بخواند، خداوند او را پيش از طلوع صبح بيامرزد و توفيق توبه و انابه را به او مرحمت فرمايد:
اَللّهُمَّ لا تَجْعَلْهُ اخِرَ الْعَهْدِ مِنْ صِيامى لِشَهْرِ رَمَضانَ، وَاَعُوذُ بِكَ اَنْ
خدايا قرارش مده آخرين ديدار از روزه ام در ماه رمضان و پناه مى برم به تو از آن كه
يَطْلُعَ فَجْرُ هذِهِ اللَّيْلَةِ اِلاَّ وَقَدْ غَفَرْتَ لـى.
سپيده دم امشب بر من بزند جز آن كه مرا آمرزيده باشى.
در روايت ديگرى از جابر بن عبداللّه انصارى نقل شده است كه در جمعه آخر ماه رمضان به محضر رسول خدا(صلى الله عليه وآله)شرفياب شدم; رسول خدا(صلى الله عليه وآله) به من فرمود: اين روز، جمعه آخر ماه رمضان است، با آن وداع كن و بگو:
اَللّـهُمَّ لا تَجْعَلْهُ اخِرَ الْعَهْدِ مِنْ صِيامِنا اِيّاهُ، فَاِنْ جَعَلْتَهُ فَاجْعَلْنى
خدايا قرارش مده آخرين ديدار ما از روزه مان در ماه رمضان و اگر چنين كرده اى پس مرا
مَرْحُوماً، وَلا تَجْعَلْنى مَحْرُوماً.
مورد رحمت قرار ده و قرارم مده در زمره محرومان.
رسول خدا(صلى الله عليه وآله) در ادامه فرمود: هر كس در اين روز اين دعا را بخواند، به يكى از دو خصلت نيكو دست يابد، يا آن كه ماه رمضان آينده را درك مى كند و يا به آمرزش و رحمت بى انتهاى خداوند مى رسد.(۲۳)
۸ـ خواندن ده ركعت نماز (هر دو ركعت به يك سلام).
از رسول خدا(صلى الله عليه وآله) روايت شده است كه هر كس در شب آخر ماه رمضان، ده ركعت نماز بگزارد و در هر ركعت يك مرتبه سوره «حمد» و ده مرتبه سوره «قل هو اللّه احد» را بخواند و در ركوع و سجود ده مرتبه بگويد: سُبْحانَ اللّهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ وَ اللّهُ اَكْبَرُ و بعد از هر دو ركعت، تشهّد بخواند و سلام دهد و هنگامى كه تمامى ده ركعت به پايان رسيد، هزار مرتبه بگويد: أَسْتَغْفِرُ اللّهَ و بعد از استغفار سر به سجده بگذارد و بگويد:
يا حَىُّ يا قَيُّومُ، يا ذَا الْجَلالِ وَ الاِْكْرامِ، يا رَحْمنَ الدُّنْيا وَ الاْخِرَةِ
اى زنده اى پاينده اى صاحب جلالت و بزرگوارى اى بخشاينده دنيا و آخرت
وَرَحيمَهُما، يا اَرْحَمَ الرّاحِمينَ، يا اِلهَ الاَْوَّلينَ وَالاْخِرينَ، اِغْفِرْ لَنا
و مهربان آن دو اى مهربانترين مهربانان اى معبود پيشينان و پسينيان
ذُنُوبَنا، وَتَقَبَّلْ مِنّا صَلواتَنا وَ صِيامَنا وَ قِيامَنا.
گناهانمان را بيامرز و نمازها و روزه ها و شب زنده داريهامان را بپذير.
فرمود: هر كس چنين كند، سوگند به حقّ آن كس كه مرا به نبوّت مبعوث كرد كه جبرئيل مرا خبر داد از اسرافيل و اسرافيل از پروردگار خود، كه هنوز اين شخص سر از سجده برنداشته است كه خداوند او را بيامرزد و ماه رمضان را از او قبول فرمايد، و از گناهانش بگذرد...(۲۴)
اين نماز و اعمال براى شب عيد فطر هم نقل شده است. در آن روايت آمده است: تسبيحات اربعه را در ركوع و سجود، به جاى ذكر ركوع و سجود بخواند و به جاى إغفر لنا... بگويد: إغْفِرْ لى ذُنُوبِى، وَ تَقَبَّلْ صَوْمِى وَ صَلاتِى وَ قِيامِى.(۲۵)
دعاى ختم قرآن در روز آخر ماه رمضان:
با توجّه به اين كه در روز آخر ماه رمضان، غالباً مردم قرآن را ختم مى كنند، مناسب است كه بعد از ختم قرآن دعاى چهل و دوم «صحيفه سجّاديه» را بخوانند.
همچنين مى توانند اين دعاى مختصر را كه از امير مؤمنان(عليه السلام) نقل شده است بخوانند:
اَللّـهُمَّ اشْرَحْ بِالْقُرْآنِ صَدْرى، وَاسْتَعْمِلْ بِالْقُرْآنِ بَدَنى، وَنَوِّرْ بِالْقُرْآنِ
خدايا سينه ام را بوسيله قرآن بگشا و به كار انداز به دستورات قرآن بدنم را و روشن گردان بوسيله قرآن
بَصَرى، وَ اَطْلِقْ بِالْقُرْآنِ لِسانى، وَاَعِنّى عَلَيْهِ ما اَبْقَيْتَنى، فَاِنَّهُ لا حَوْلَ
ديده ام را و باز كن به قرآن زبانم را و كمكم ده به (عمل) بدان تا زنده ام دارى زيرا هيچ
وَلا قُوَّةَ اِلاَّ بِكَ.(۲۶)
جنبش و نيرويى نيست جز به تو.
همچنين دعاى ديگرى كه آن حضرت از رسول خدا(صلى الله عليه وآله) نقل كرده است بخواند:
اَللّهُمَّ اِنِّى اَسْئَلُكَ اِخْباتَ الْمُخْبِتينَ، وَاِخْلاصَ الْمُوقِنينَ، وَمُرافَقَةَ
خدايا از تو خواهم اطمينان و خشوع خاشعان درگاهت را و اخلاص اهل يقين و رفاقت
الاَْبْرارِ، وَاسْتِحْقاقَ حَقائِقِ الاْيمانِ، وَالْغَنيمَةَ مِنْ كُلِّ بِرٍّ، وَالسَّلامَةَ مِنْ
با نيكان و استحقاق پيدا كردن براى درك حقايق ايمان و نصيبى از هر خير و سلامتى از
كُلِّ اِثْم، وَوُجُوبَ رَحْمَتِـكَ وَعـَزآئِمَ مَغْفِرَتِكَ، وَالْفَوْزَ بِـالْجَـنَّةِ،
هر گناه و لازم شدن مهر و رحمتت و موجبات آمرزشت و رسيدن به بهشت
وَالنَّجاةَ مِـنَ النّـارِ.(۲۷)
و رهايى از دوزخ.
دعای وداع با ماه رمضان
یکی از اعمال توصیه شده در روز آخر ماه مبارک رمضان ، خواندن دعای وداع با این ماه عزیز است ، یکی از دعاهای وداع را شیخ صدوق در کتاب من لایحضره الفقیه و شیخ کلینی در کافی آورده است و دعای دیگری در صحیفه سجادیه سفارش شده است
دعای وداع با رمضان در صحیفه سجادیه
اَللَّهُمَّ يَا مَنْ لاَ يَرْغَبُ فِي الْجَزَاءِ وَ يَا مَنْ لاَ يَنْدَمُ عَلَى الْعَطَاءِ
اى خداوندى كه در برابر نعمتهايى كه بندگانت را ارزانى مى دارى به پاداشت رغبتى نيست.اى خداوندى كه از بخشيدن پشيمان نمى شوى.
وَ يَا مَنْ لاَ يُكَافِئُ عَبْدَهُ عَلَى السَّوَاءِ
اى خداوندى كه پاداش عمل بنده را نه برابر عمل، بلكه بيش از آن مى دهى.
مِنَّتُكَ ابْتِدَاءٌ وَ عَفْوُكَ تَفَضُّلٌ وَ عُقُوبَتُكَ عَدْلٌ وَ قَضَاؤُكَ خِيَرَةٌ
نعمتت بى هيچ سابقه است و عفو تو بر مقتضاى فضل و احسان توست و عقوبتت بر آيين عدالت است و هر چه تقدير كنى خير ما در آن است.
إِنْ أَعْطَيْتَ لَمْ تَشُبْ عَطَاءَكَ بِمَنٍّ وَ إِنْ مَنَعْتَ لَمْ يَكُنْ مَنْعُكَ تَعَدِّياً
اگر عطا كنى، عطاى خويش به منت نياميزى و اگر منع كنى، منع كردنت نه از روى ستم باشد.
تَشْكُرُ مَنْ شَكَرَكَ وَ أَنْتَ أَلْهَمْتَهُ شُكْرَكَ
پاداش نيك دهى كسى را كه سپاست گويد، با آنكه تو خود او را سپاس گفتن الهام كرده اى.
وَ تُكَافِئُ مَنْ حَمِدَكَ وَ أَنْتَ عَلَّمْتَهُ حَمْدَكَ
جزاى خير دهى كسى را كه تو را بستايد، با آنكه تو خود او را ستايشگرى آموخته اى.
تَسْتُرُ عَلَى مَنْ لَوْ شِئْتَ فَضَحْتَهُ وَ تَجُودُ عَلَى مَنْ لَوْ شِئْتَ مَنَعْتَهُ
عيب كسى را مى پوشى كه اگر مى خواستى، رسوايش مى ساختى. به كسى عطا مى كنى كه اگر مى خواستى، عطا از او باز مى گرفتى.
وَ كِلاَهُمَا أَهْلٌ مِنْكَ لِلْفَضِيحَةِ وَ الْمَنْعِ غَيْرَ أَنَّكَ بَنَيْتَ أَفْعَالَكَ عَلَى التَّفَضُّلِ
و آن دو يكى در خور آن بود كه رسوايش كنى و يكى سزاى آن بود كه عطاى خويش از او بازگيرى. ولى تو اى خداوند، كار خود بر تفضل بنا نهاده اى
وَ أَجْرَيْتَ قُدْرَتَكَ عَلَى التَّجَاوُزِ وَ تَلَقَّيْتَ مَنْ عَصَاكَ بِالْحِلْمِ وَ أَمْهَلْتَ مَنْ قَصَدَ لِنَفْسِهِ بِالظُّلْمِ
و قدرت خود را بر گذشت از گناهان جارى داشته اى.با آنان كه تو را عصيان كنند، با بردبارى روياروى شوى و آنان را كه آهنگ ستم بر خود كنند، مهلت دهى.
تَسْتَنْظِرُهُمْ بِأَنَاتِكَ إِلَى الْإِنَابَةِ وَ تَتْرُكُ مُعَاجَلَتَهُمْ إِلَى التَّوْبَةِ
آرى اى پروردگار من، مهلتشان دهى و با آنان مدارا كنى، باشد كه به سوى تو باز گردند، و چاره كارشان به توبه سپارى،
لِكَيْلاَ يَهْلِكَ عَلَيْكَ هَالِكُهُمْ وَ لاَ يَشْقَى بِنِعْمَتِكَ شَقِيُّهُمْ إِلاَّ عَنْ طُولِ الْإِعْذَارِ إِلَيْهِ وَ بَعْدَ تَرَادُفِ الْحُجَّةِ عَلَيْهِ
تا آن كه بايد هلاك شود به خلاف رضاى تو در مهلكه نيفتد و آن كه از نعمت تو مست غرور شده و طريق شقاوت در پيش گرفته بدبخت نگردد، مگر آنگه كه ديگرش عذر نماند و حجت بر او تمام شود.
كَرَماً مِنْ عَفْوِكَ يَا كَرِيمُ وَ عَائِدَةً مِنْ عَطْفِكَ يَا حَلِيمُ
همه اينها از روى كرم و عفو توست اى خداى بخشنده و سودى است كه از عطوفت تو حاصل گردد، اى خداى بردبار.
أَنْتَ الَّذِي فَتَحْتَ لِعِبَادِكَ بَاباً إِلَى عَفْوِكَ وَ سَمَّيْتَهُ التَّوْبَةَ
اى خداوند، تويى كه در عفو به روى بندگانت گشوده اى و آن را توبه ناميده اى.
وَ جَعَلْتَ عَلَى ذَلِكَ الْبَابِ دَلِيلاً مِنْ وَحْيِكَ لِئَلاَّ يَضِلُّوا عَنْهُ فَقُلْتَ - تَبَارَكَ اسْمُكَ
و براى رسيدن به اين در، آياتى را كه بر پيامبرت وحى كرده اى راهنما ساخته اى، تا كسى آن در گم نكند، كه تو اى خداوندى كه بزرگ و متعالى است نام تو، خود گفته اى:
تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً عَسَى رَبُّكُمْ أَنْ يُكَفِّرَ عَنْكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَ يُدْخِلَكُمْ جَنَاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ
«به درگاه خدا توبه كنيد، توبه اى از روى اخلاص باشد كه پرودگارتان، گناهانتان را محو كند و شما را به بهشتهايى داخل كند كه در آن نهرها جارى است.
يَوْمَ لاَ يُخْزِي اللَّهُ النَّبِيَّ وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ يَسْعَى بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ بِأَيْمَانِهِمْ يَقُولُونَ
در آن روز، خدا پيامبر و كسانى را كه به او ايمان آورده اند فرو نگذارد، و نورشان پيشاپيش و در سمت راستشان در حركت باشد. مى گويند:
(رَبَّنَا أَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا وَ اغْفِرْ لَنَا إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ)
« اى پروردگار ما، نور ما را براى ما به كمال رسان و ما را بيامرز، كه تو بر هر كارى توانايى. »
فَمَا عُذْرُ مَنْ أَغْفَلَ دُخُولَ ذَلِكَ الْمَنْزِلِ بَعْدَ فَتْحِ الْبَابِ وَ إِقَامَةِ الدَّلِيلِ
پس كسى كه از دخول به چنين سرايى - سراى توبه - پس از گشودن در و بر گماشتن راهنما غفلت ورزد، چه عذر تواند آورد؟
وَ أَنْتَ الَّذِي زِدْتَ فِي السَّوْمِ عَلَى نَفْسِكَ لِعِبَادِكَ تُرِيدُ رِبْحَهُمْ فِي مُتَاجَرَتِهِمْ لَكَ
اى خداى من، تو كسى هستى كه در معامله با بندگان خود، همواره به سود آنان در بها مى افزايى
وَ فَوْزَهُمْ بِالْوِفَادَةِ عَلَيْكَ وَ الزِّيَادَةِ مِنْكَ فَقُلْتَ - تَبَارَكَ اسْمُكَ وَ تَعَالَيْتَ
و مى خواهى كه در معامله با تو سود برند و به افزون دهى و نزول بر آستان تو كامياب شوند، كه تو خود گفته اى - بزرگ و متعالى است نام تو و بلند است مرتبت تو
(مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَ مَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلاَ يُجْزَى إِلاَّ مِثْلَهَا)
«هر كس كار نيكى انجام دهد، ده برابر به او پاداش داده شود و هر كه كار بدى انجام دهد، تنها همانند آن كيفر بيند. »
وَ قُلْتَ (مَثَلُ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِي كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ وَ اللَّهُ يُضَاعِفُ لِمَنْ يَشَاءُ)
و نيز تو خود گفته اى: «مثل آنان كه مال خود را در راه خدا انفاق مى كنند مثل دانهاى است كه هفت خوشه بر آورد، و در هر خوشه اى صد دانه باشد، خدا پاداش هر كه را كه بخواهد، چند برابر مى كند. »
وَ قُلْتَ (مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَيُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافاً كَثِيرَةً)
و نيز تو خود گفته اى: «كيست كه به خدا قرض الحسنه دهد، تا خدا بر آن چند برابر بيفزايد؟ »
وَ مَا أَنْزَلْتَ مِنْ نَظَائِرِهِنَّ فِي الْقُرْآنِ مِنْ تَضَاعِيفِ الْحَسَنَاتِ
و نظاير اين آيات كه در قرآن در باب مضاعف شدن حسنات نازل كرده اى.
وَ أَنْتَ الَّذِي دَلَلْتَهُمْ بِقَوْلِكَ مِنْ غَيْبِكَ وَ تَرْغِيبِكَ الَّذِي فِيهِ حَظُّهُمْ عَلَى مَا لَوْ سَتَرْتَهُ عَنْهُمْ لَمْ تُدْرِكْهُ أَبْصَارُهُمْ
بار خدايا، تويى كه به وسيله وحيى كه از عالم غيب فرستادى و به ترغيب خويش، آدميان را به چيزهايى راه نمودى كه اگر پنهان مى داشتى، از ديدگانشان پنهان مى بود.
وَ لَمْ تَعِهِ أَسْمَاعُهُمْ وَ لَمْ تَلْحَقْهُ أَوْهَامُهُمْ فَقُلْتَ (اُذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ وَ اشْكُرُوا لِي وَ لاَ تَكْفُرُونِ)
گوششان از شنيدن آواز آن ناتوان و انديشه هايشان از تصور آن عاجز مى آمد، كه تو خود گفته اى: «مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم. مرا سپاس گوييد و ناسپاسى من مكنيد. »
وَ قُلْتَ (لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ وَ لَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٌ)
و نيز گفته اى: «اگر مرا سپاس گوييد، بر نعمت شما مى افزايم و اگر كفران كنيد بدانيد كه عذاب من سخت است. »
وَ قُلْتَ (اُدْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ)
و گفته اى: «بخوانيد مرا، تا شما را پاسخ گويم. آنهايى كه از پرستش من سركشى مى كنند زودا كه در عين خوارى به جهنم در آيند.»
فَسَمَّيْتَ دُعَاءَكَ عِبَادَةً وَ تَرْكَهُ اسْتِكْبَاراً وَ تَوَعَّدْتَ عَلَى تَرْكِهِ دُخُولَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ
بار خدايا، دعاى بندگان را به درگاه خود، عبادت خوانده اى و ترك آن را خودپسندى و سركشى، و كسانى را كه از آن سر بر تابند وعده جهنم و خوارى آن داده اى.
فَذَكَرُوكَ بِمَنِّكَ وَ شَكَرُوكَ بِفَضْلِكَ وَ دَعَوْكَ بِأَمْرِكَ وَ تَصَدَّقُوا لَكَ طَلَباً لِمَزِيدِكَ وَ فِيهَا كَانَتْ نَجَاتُهُمْ مِنْ غَضَبِكَ وَ فَوْزُهُمْ بِرِضَاكَ
از اين روست كه تو را به نعمت و بخششت ياد كردند و به فضل و احسانت سپاس گفتند و هم به فرمان تو، تو را به دعا خواندند، و در راه تو صدقه دادند تا به ثوابشان بيفزايى، و در آن بود رهاييشان از خشم تو و كاميابيشان به خشنودى تو.
وَ لَوْ دَلَّ مَخْلُوقٌ مَخْلُوقاً مِنْ نَفْسِهِ عَلَى مِثْلِ الَّذِي دَلَلْتَ عَلَيْهِ عِبَادَكَ مِنْكَ كَانَ مَوْصُوفاً بِالْإِحْسَانِ وَ مَنْعُوتاً بِالاِمْتِنَانِ وَ مَحْمُوداً بِكُلِّ لِسَانٍ
بار خدايا، اگر يكى از آفريدگان تو، آفريده ديگر را چنان راهنمايى كرده بود كه تو بندگانت را راهنمايى كرده اى، او را به صفت انعام و احسان متصف مى ساختند و به هر زبان مى ستودندش.
فَلَكَ الْحَمْدُ مَا وُجِدَ فِي حَمْدِكَ مَذْهَبٌ وَ مَا بَقِيَ لِلْحَمْدِ لَفْظٌ تُحْمَدُ بِهِ وَ مَعْنًى يَنْصَرِفُ إِلَيْهِ
پس حمد و سپاس تو را، تا هر زمان كه سپاست توان گفت و تا آنگاه كه بر حمد تو لفظى باقى است و معنايى كه در اين طريق بهره اى از آن توان يافت.
يَا مَنْ تَحَمَّدَ إِلَى عِبَادِهِ بِالْإِحْسَانِ وَ الْفَضْلِ وَ غَمَرَهُمْ بِالْمَنِّ وَ الطَّوْلِ مَا أَفْشَى فِينَا نِعْمَتَكَ وَ أَسْبَغَ عَلَيْنَا مِنَّتَكَ وَ أَخَصَّنَا بِبِرِّكَ
اى خداوندى كه احسان و فضل خويش به بندگانت عطا كرده اى و آنان را در بخشش و عطا غرقه ساخته اى. آثار نعمت تو بر ما چه آشكار است و احسان تو در حق ما چه بسيار. و چه بسيار ما را به بر و نيكى خويش مخصوص گردانيده اى.
هَدَيْتَنَا لِدِينِكَ الَّذِي اصْطَفَيْتَ وَ مِلَّتِكَ الَّتِي ارْتَضَيْتَ وَ سَبِيلِكَ الَّذِي سَهَّلْتَ وَ بَصَّرْتَنَا الزُّلْفَةَ لَدَيْكَ وَ الْوُصُولَ إِلَى كَرَامَتِكَ
ما را به دين برگزيده خود، آيين پسنديده خود، شريعت سهل و آسان خود هدايت كردى و ديدگانمان را بينا ساختى كه به تو تقرب جوييم و به مقام كرامت تو واصل آييم.
اَللَّهُمَّ وَ أَنْتَ جَعَلْتَ مِنْ صَفَايَا تِلْكَ الْوَظَائِفِ وَ خَصَائِصِ تِلْكَ الْفُرُوضِ شَهْرَ رَمَضَانَ الَّذِي اخْتَصَصْتَهُ مِنْ سَائِرِ الشُّهُورِ
بار خدايا، يكى از اين برگزيده ترين وظايف و خاصترين واجبات، ماه رمضان را قراردادى. ماهى كه آن را از ميان ديگر ماه ها ويژگى ديگرى بخشيده اى
وَ تَخَيَّرْتَهُ مِنْ جَمِيعِ الْأَزْمِنَةِ وَ الدُّهُورِ وَ آثَرْتَهُ عَلَى كُلِّ أَوْقَاتِ السَّنَةِ بِمَا أَنْزَلْتَ فِيهِ مِنَ الْقُرْآنِ وَ النُّورِ وَ ضَاعَفْتَ فِيهِ مِنَ الْإِيمَانِ
و از بين همه زمانها و ايام، آن را انتخاب فرمودى و بر همه اوقات سال برترى اش نهاده اى، زيرا كه در آن قرآن و نور نازل كرده اى و بر تكاليف مؤمنان چند برابر افزوده اى
وَ فَرَضْتَ فِيهِ مِنَ الصِّيَامِ وَ رَغَّبْتَ فِيهِ مِنَ الْقِيَامِ وَ أَجْلَلْتَ فِيهِ مِنْ لَيْلَةِ الْقَدْرِ الَّتِي هِيَ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
و روزه را در آن واجب داشته اى و مردمان را به بر پاى خاستن براى عبادت خود ترغيب كرده اى و شب قدر را كه از هزار ماه بهتر است تجليل فرموده اى.
ثُمَّ آثَرْتَنَا بِهِ عَلَى سَائِرِ الْأُمَمِ وَ اصْطَفَيْتَنَا بِفَضْلِهِ دُونَ أَهْلِ الْمِلَلِ فَصُمْنَا بِأَمْرِكَ نَهَارَهُ وَ قُمْنَا بِعَوْنِكَ لَيْلَهُ
و چون رمضان را به ما عطا كردى، ما را بر ديگر امتها فضيلت نهادى و از ميان پيروان ديگر كيشها برگزيدى. پس ما به فرمان تو روزش را روزه داشتيم و شبش را به نماز برخاستيم،
مُتَعَرِّضِينَ بِصِيَامِهِ وَ قِيَامِهِ لِمَا عَرَّضْتَنَا لَهُ مِنْ رَحْمَتِكَ وَ تَسَبَّبْنَا إِلَيْهِ مِنْ مَثُوبَتِكَ
و با روزه داشتن و نماز خواندن در اين ماه به رحمتى كه ما را ارزانى داشته بودى روى نهاديم و آن را وسيله نيل به ثواب تو قرار داديم.
وَ أَنْتَ الْمَلِيءُ بِمَا رُغِبَ فِيهِ إِلَيْكَ الْجَوَادُ بِمَا سُئِلْتَ مِنْ فَضْلِكَ الْقَرِيبُ إِلَى مَنْ حَاوَلَ قُرْبَكَ
تويى كه هر چه از تو خواهند توانى داشت و آنچه از فضل و احسان تو طلبند توانى داد و به خواستاران مقام قرب خود نزديك هستى.
وَ قَدْ أَقَامَ فِينَا هَذَا الشَّهْرُ مُقَامَ حَمْدٍ وَ صَحِبَنَا صُحْبَةَ مَبْرُورٍ
اى خداوند، ماه رمضان در ميان ما بس ستوده زيست و ما را مصاحب و يارى نيكو بود
وَ أَرْبَحَنَا أَفْضَلَ أَرْبَاحِ الْعَالَمِينَ ثُمَّ قَدْ فَارَقَنَا عِنْدَ تَمَامِ وَقْتِهِ وَ انْقِطَاعِ مُدَّتِهِ وَ وَفَاءِ عَدَدِهِ
و گرانبهاترين سودهاى مردم جهان را به ما ارزانى داشت. اما چون زمانش به سر رسيد و مدتش و شمار روزهايش پايان گرفت، آهنگ رحيل كرد.
فَنَحْنُ مُوَدِّعُوهُ وِدَاعَ مَنْ عَزَّ فِرَاقُهُ عَلَيْنَا وَ غَمَّنَا وَ أَوْحَشَنَا انْصِرَافُهُ عَنَّا وَ لَزِمَنَا لَهُ الذِّمَامُ الْمَحْفُوظُ
اى خداوند، اينك با او وداع مى كنيم، همانند وداع با عزيزى كه فراقش بر ما گران است و رفتنش ما را غمگين و گرفتار وحشت تنهايى كند، عزيزى كه او را بر ما پيمانى است كه بايد نگهداريم
وَ الْحُرْمَةُ الْمَرْعِيَّةُ وَ الْحَقُّ الْمَقْضِيُّ فَنَحْنُ قَائِلُونَ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا شَهْرَ اللَّهِ الْأَكْبَرَ وَ يَا عِيدَ أَوْلِيَائِهِ
و حرمتى كه بايد رعايت كنيم و حقى كه بايد ادا نماييم. پس، اكنون مى گوييم: بدرود اى بزرگترين ماه خداوند و اى عيد اولياى خدا.
اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا أَكْرَمَ مَصْحُوبٍ مِنَ الْأَوْقَاتِ وَ يَا خَيْرَ شَهْرٍ فِي الْأَيَّامِ وَ السَّاعَاتِ
بدرود اى گرامى ترين اوقاتى كه ما را مصاحب و يار بودى، اى بهترين ماه در همه روزها و ساعتها.
اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ مِنْ شَهْرٍ قَرُبَتْ فِيهِ الْآمَالُ وَ نُشِرَتْ فِيهِ الْأَعْمَالُ
بدرود اى ماه دست يافتن به آرزوها، اى ماه سرشار از اعمال شايسته بندگان خداوند.
اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ مِنْ قَرِينٍ جَلَّ قَدْرُهُ مَوْجُوداً وَ أَفْجَعَ فَقْدُهُ مَفْقُوداً وَ مَرْجُوٍّ آلَمَ فِرَاقُهُ
بدرود اى يار و قرينى كه چون باشى، قدرت بس جليل است و چون رخت بر بندى، فراقت رنج افزا شود. اى مايه اميد ما كه دوريت براى ما بس دردناك است.
اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ مِنْ أَلِيفٍ آنَسَ مُقْبِلاً فَسَرَّ وَ أَوْحَشَ مُنْقَضِياً فَمَضَ
بدرود اى همدم ما كه چون بيايى، شادمانى و آرامش بر دل ما آرى و چون بروى، رفتنت وحشت خيز است و تألم افزاى.
مجله اینترنتی تابناک جوان
