کود با چاشنی گچ و آهک بلای جان محصولات کشاورزی

اگر این روز‌ها سروگوشی در بازار کود آب دهیم متوجه خواهیم شد اکثر کود‌هایی که شامل یارانه نیستند به خاطر وجود آهک، گچ و دیگر مواد افزودنی برای خاک خطرناک هستند و استفاده از آن برای هیچ زمین زراعی و باغی صلاح نیست.

به هرحال با توجه به اینکه کود جزو نهاده‌های یارانه‌دار محسوب می‌شود، نظارت بر این آشفته بازار از هر چیزی واجب‌تر است. قیمت کود این روز‌ها سر به فلک می‌گذارد و کشاورز ساده دل روستایی که قدرت خرید چندانی ندارد شاید به راحتی فریب دلالان فرصت طلب را بخورد و با خرید کود‌های تقلبی دار و ندارش را که شاید زمینی بیش نیست به باد فنا دهد.

نابودی زمین‌های کشاورزی با کود‌های گچ و آهکی

کود‌های سالم و تقلبی از نظر ظاهری هیچ تفاوتی ندارند؛ اما از لحاظ قیمت چرا؛ ۳۰۰ هزار تومان تفاوت قیمت این دو است که برای کشاورز رقم قابل توجهی محسوب می‎شود، پس به راحتی فریب خورده و پی سفت شدن زمین و از بین رفتن محصولاتش را به تن می‌مالد.

قیمت پایین و در دسترس بودن این کود‌ها موجب شده است کشاورزان فریب سودجویان را بخورند و این کود‌ها را خریداری کنند. هر چند مسئولان استان در ماه‌های اخیر روند رسیدگی به تولید و توزیع این کود‌ها را شدت بخشیده‌اند، ولی از سوی دیگر برخی کشاورزان مدعی‌اند دسترسی آسان به کود‌های استاندارد ندارند و مجبور به تهیه کود از بازار آزاد هستند و عملا نظارتی جدی بر عرضه این کود‌ها که ممکن است همان کود‌های تقلبی باشند، وجود ندارد.

این کود‌ها ترکیباتی ساده مانند گچ و خاک یا ترکیباتی شیمیایی مانند سرب و کالنیوم دارند که می‌تواند برای خاک و محیط زیست و همچنین محصولات کشاورزی و در نهایت میلیون‌ها مصرف‌کننده خطرناک و حتی مرگ‌آور هم باشد.  

بعضی از کود‌ها حاوی  کادینیوم  و سرب و بسیار خطرناک هستند

در تمام صنایع امکان تولید محصولات تقلبی وجود دارد و قابل انکار نیست؛ تولید کود‌های تقلبی هم قطعا پنهانی و به شکل زیرزمینی مثلا در یک خانه باغ یا سوله متروکه اتفاق می‌افتد. به این صورت که کمی خاک، گچ، رنگ و ... را در یک دستگاه میکسر مخلوط کرده و تبدیل به کود تقلبی می‌کنند.

این توضیحات را رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی می‌دهد و می‌افزاید: هر کودی که در سطح استان عرضه می‌شود باید دارای شماره ثبت کودی باشد و تمام خریداران که به مبادی عرضه کود مراجعه می‌کنند باید قبل از خرید به شماره ثبت کودی توجه کنند.



احمد بایبوردی می‌گوید: شماره ثبت کودی باید در تمام کود‌ها باشد و مصرف کنندگان برای اطمینان از تقلبی نبودن کود باید این شماره ثبت ۵ رقمی را به سامانه پیامکی ۳۰۰۰۰۶۴۶۴۲۴ ارسال کنند تا تائیدیه کود، تاریخ تولید و انقضای آن را دریافت کنند.

وی تصریح می‌کند: کود‌های تقلبی از دو منظر دارای مساله هستند؛ اول اینکه دارای رنگ، گچ و مواد افزودنی بوده و در برخی مواقع باعث می‌شوند بافت خاک تغییر یابد و سفت شده کیفیتش را از دست بدهد.

بایبوردی ادامه می‌دهد: بعضی از کود‌ها هم حاوی عناصر سنگین از قبیل کادینیوم و سرب و بسیار خطرناک هستند و وقتی به زمین داده می‌شوند، محصول این فلزات را به بافت گیاهی خود جذب می‌کند و در سبزی و صیفی‌جات مستقیما وارد خون انسان و گوشت و شیر حیوان که مورد  مصرف انسان هستند می‌شوند.

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی متذکر می‌شود: طبق ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی، مرکز بهداشت و محیط زیست در هر دوی این موارد باید اعلام جرم و پیگیری کند.

وی با بیان اینکه کود‌های ازته، فسفاته، پتاسه، میکرو و کامل دارای قیمت‌های متفاوتی هستند، یادآور می‌شود: قطعا کود‌های تقلبی که فاقد عناصر غذایی هستند قیمت پایین تری دارند.

افزایش ۵ برابری قیمت کود

بایبوردی اضافه می‌کند: امسال قیمت کود‌های وارداتی شدیدا افزایش یافت و قیمت یک کیسه کود فسفاته  (محتوی ۵۰ کیلو کود) ۶۰۰ هزار تومان و قیمت هر کیسه کود تقلبی در حدود ۳۰۰ هزار تومان است و این تفاوت قیمت و ظاهر کاملا شبیه بهم کود‌های سالم و تقلبی شاید برای کشاورز فریبنده باشد.

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی خاطرنشان می‌سازد: سال گذشته قیمت هر کیسه کود فسفاته بین ۱۵۰ تا ۱۷۰ هزار تومان بود؛ در واقع قیمت کود امسال ۴ تا ۵ برابر شده و در نتیجه قدرت خرید کشاورز بسیار پایین آمده است.

وی با بیان این‌که باید کود‌های مورد نیاز کشاورزان پیش از فصل برداشت از مراکز اعلام شده خریداری شود، تاکید می‌کند: کشاورزان نبایدبه خاطر ارزان بودن کود‌های تقلبی اقدام به خرید این کود‌ها کنند چراکه مصرف این کالا‌ها علاوه بر آسیب رساندن به محیط زیست و خاک می‌تواند مصرف‌کنندگان نهایی را هم تحت تاثیر قرار دهد و مرگبار باشد چراکه دقیقا مشخص نیست از چه مواد سمی در این کود‌ها استفاده شده است.

بایبوردی نبود آزمایشگاه‌های مرجع را در استان دلیل طولانی شدن روند رسیدگی به کود‌های مشکوک به تقلبی بیان می‌کند و می‌افزاید: کود‌های مشکوک به تهران ارسال می‌شود و در صورت تایید تقلبی بودن آنها، موضوع به مراجع قضایی ارجاع داده و برای رسیدگی سریع‌تر به تعزیرات حکومتی ارسال می‌شود. این مساله با توجه به فاصله زمانی بررسی پرونده خود دارای مشکلاتی است که باید برطرف شود.

مشکل تولید کود‌های مساله دار داخلی است؟!

مدیر شرکت خدمات حمایتی کشاورزی آذربایجان شرقی با بیان اینکه قسمتی از کود‌های ریزمغذی کشاورزی در داخل تولید می‌شود؛ می‌افزاید: بیش از ۱۳ هزار مورد خط کودی توسط مرکز تحقیقات ثبت گواهی آب و خاک صادر شده است.



جمشید باقریان اذعان می‌دارد: تولیدکنندگان بعد از دریافت ثبت کودی اقدام به تولید و عرضه کود می‌کنند. مرکز تحقیقات کشاورزی در استان هم موظف است به صورت راندمی از این کود‌ها نمونه برداری کرده و آزمایش کند اگر محتوا با برچسب مغایرت داشته باشد تولید کود متوقف می‌شود که نمونه‌هایی از این موارد نیز اتفاق افتاده است.

مدیر شرکت خدمات حمایتی کشاورزی آذربایجان شرقی مدعی است: کود‌های اوره، پتاسه و فسفاته که از طریق شرکت خدمات حمایتی توزیع می‌شود کود‌هایی تحت عنوان ماکرو هستند؛ این کود‌ها وقتی از مبادی خارجی و بنادر آزاد می‌شوند، قبل از ورود به انبار از هر ۲۰۰ مورد نمونه‌هایی به آزمایش فرستاده می‌شود و مشکلی ندارند.

باقریان متذکر می‌شود: مشکل مربوط به تولیدکنندگان داخلی است که بعضا از عناصر مساله‌دار در ترکیب کود استفاده می‌کنند.

وی در عین حال خاطرنشان می‌سازد: در سازمان جهاد کشاورزی اکیپ‌های نظارتی فعال هستند و کنترل و پایش کود‌ها را با جدیت دنبال می‎کنند؛ تا مبادا دلالان و تولیدکنندگان زیرپله‌ای با توزیع موادی به نام کود زمین‌های کشاورزان را از بین ببرند؛ اگر تخلفی هم صورت گیرد سریعا ورود یافته و برخورد می‌کنند.

مدیر شرکت خدمات حمایتی کشاورزی آذربایجان شرقی یادآور می‌شود: در برخی مواقع برای اینکه کود‌ها محتوی گرانول باشند باید مقداری گچ اضافه شود؛ مثلا برای تولید خوراک دام و طیور مقداری کود اوره مخلوط و در برخی مواقع گچ و مواد دیگری اضافه می‌کنند که گرانوله شود.

باقریان می‌افزاید: البته مقدار گچ اضافه شده نباید از حد استاندارد فراتر رود که در غیر اینصورت خاک را سفت می‌کند و در زمین‌هایی که میزان آهک آن زیاد است نباید از کود‌هایی که دارای گچ است استفاده کنند.

نظارت کافی بر نحوه فروش کارگزاری‌ها و خرید کشاورزان وجود ندارد!

«بعد از اینکه کود توسط تعاونی روستایی و خدمات حمایتی از بندر خریداری می‌شود، در انبار‌ها ذخیره شده و توسط کارگزاری‌ها فروخته می‌شود، اما فرآیند در اینجا تکمیل نشده و در ادامه نظارت کافی به نحوه فروش کارگزاری‌ها و خرید کشاورزان وجود ندارد، چرا که فرآیند به درستی تعریف نشده است.»

این توضیحات را شخص رئیس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان شرقی می‌دهد و می‌گوید: مصرف کود امری ناگزیر برای کشاورزان و بخش کشاورزی است و باید در زمین‌های کشاورزی برای افزایش عملکرد در واحد سطح و غنی سازی خاک از کود استفاده شود.

اکبر فتحی اضافه می‎کند: برای این هدف باید حوزه‌های فنی بخش کشاورزی در ترویج و مدیریت به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کنند که این نهاده در زمان مناسب و با قیمت مشخص در اختیار کشاورزان قرار بگیرد.



وی با بیان اینکه روش‌های نظارتی که در گذشته تعریف شده مفید واقع نشده و این فرآیند باید به‌روزرسانی و اصلاح شود، ابراز می‌دارد: نظارت فقط شامل دیدن صورت مسئله نیست؛ بعد از دیدن مشکل یا مسئله باید آسیب‌شناسی انجام و با ارائه گزارشی در جلسات برای رفع مشکل، راهکار‌ها پیشنهاد شود.

فتحی اعلام می‌کند: باید برنامه برای نظارت در انبارگردانی، کارگزاری و مراحل بعدی تعیین شود تا کشاورزی که دارای زمین کشاورزی بزرگی است، کمبود کود نداشته باشد که مجبور شود از بیرون و به قیمت بالا خریداری کند.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی اذعان می‌دارد: کارشناسان کشاورزی باید با بررسی خاک و محصول کشت شده، ترکیبی از کود‌ها را در اختیار کشاورزان قرار دهند و طبق خواسته کشاورز نمی‌توان فقط از یک نوع کود استفاده کرد، چرا که  مصرف یک نوع کود باعث از بین رفتن زمین‌های کشاورزی و ایجاد مشکلات در بخش تامین کود می‌شود.

این مسوول در پاسخ به سووال خبرنگار فارس در تبریز در ارتباط با نحوه تامین کود‌های سالم توضیح می‎دهد: کود‌هایی که مورد تائید مرکز تحقیقات کشاورزی باشد، خطرناک نیست و کشاورزان با خیال راحت می‌توانند از هر مرکز عرضه‌ای تهیه کنند.

کشاورزی مدرن بستر مناسب می‌خواهد

کشاورزی دوره سنتی راگذرانده و دوران مدرن خود را سپری می‌کند بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که کشاورزان تنها با داس و بیل بتوانند امنیت غذایی کشور را تامین کنند،   کشاورزی امروز نیاز به فراهم کردن بستر‌های لازم دارد تا بتوانند به ویژه در شرایط تحریم که واردات بسیار سخت شده است نیاز کشور را در داخل تامین کنند.

دولت باید حمایت‌های خود را از کشاورزان دریغ نکند به ویژه زمانی که می‌داند این‌ها هستند که برای کشور آبروداری می‌کنند و رشد تولید ناخالص داخلی کشور به لطف همین کشاورزان مثبت می‌شود.

 امروزه امنیت غذایی با توجه به تاثیری که در سیاست‌های خارجه کشور‌ها دارد فراتر از تامین غذاست کشور‌ها از طریق غذا بر دیگر کشور‌ها فشار می‌آورند و سیاست‌ها خود را تحمیل می‌کنند بنابراین امنیت غذایی امروزه تامین کننده امنیت ملی کشورهاست.