۲۷ بهمن ۱۳۹۸ - ۱۹:۵۶

داستان وقف عاشقانه های استاد حسین زُمَرشیدی

استاد حسین زُمَرشیدی که آثار بی‌نظیر او در معماری و کاشی‌کاری گنبد خواجه‌ربیع، بقعه عطار نیشابوری، گنبد سبز مشهد، مقبره شیخ مؤمن استرآبادی، امامزاده محمد محروق مشهد و ... چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کرد، طی وصیت خود عاشقانه‌هایش را وقف کرد.
کد خبر: ۱۳۷۸۲
منتخب چهره‌های ماندگار ایران در عرصه معماری سنتی، استاد تمام دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، دریافت کننده «همای هنر» رشته معماری از سازمان میراث فرهنگی، عضویت در کمیته نخبگان هنر‌های صناعی سازمان میراث فرهنگی، دریافت کننده نشان درجه سه دانش از سوی رئیس جمهور وقت در سال ۸۳ و عضویت در کمیته فرهنگ و تمدن اسلام و ایران شورای عالی انقلاب فرهنگی تنها بخشی از کارنامه درخشان هنرمندی است که تمام آثار هنری و کتابخانه نایاب و نفیس خود را به سنت دیرینه وقف، به کتابخانه و موزه ملی ملک اهداء کرد.
 
استاد زمرشیدی
 
 
وی زاده سال ۱۳۱۸ خورشیدی در مشهد بود و در خانواده‌ای هنردوست به دنیا آمد، ویژگی بزرگی که تا پایان عمر پربرکتش هیچ‌گاه آن را از دست نداد آمیختگی علم و عمل و آموختن و تدریس بود. پس از پایان دوره ابتدایی و همزمان با ادامه تحصیل شبانه، روز‌ها را به همراه پدر خود حاج محمد معمار که از معماران هنرمند و معروف مشهد بود، به کار حرفه‌ای مشغول می‌شد تا از این طریق ادب و هنر معماری را به شیوه‌ای کهن و بی‌واسطه بیاموزد.

چشم انداز رشد برای حسین جوان فراتر از مشهد بود و به درخشش ملی و بین‌المللی فکر می‌کرد، به همین جهت سال آخر دبیرستان به تهران آمد و همزمان با تحصیل در رشته ساختمان، استادکار عملی هنرستان صنعتی تهران شد و بعد از آن هم با اخذ بورس تحصیلی در سال ۱۳۵۰ راهی آلمان شد و پس از فارغ التحصیلی، با توشه سنت قدیم و صنعت جدید در کنار خلق آثار ارزنده، به تدریس و آموزش پرداخت.
 
کتابخانه استاد زمرشیدی
 
کتابخانه استاد زمرشیدی
 
 
استاد حسین زُمَرشیدی که آثار بی‌نظیر او در معماری و کاشی‌کاری گنبد خواجه ربیع، بقعه شیخ عطار نیشابوری، گنبد سبز مشهد، مقبره شیخ مؤمن استرآبادی، امامزاده محمد محروق مشهد و ... چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کرد، ۱۵ بهمن ماه سال ۹۷ در سن ۷۹ سالگی دارفانی را وداع گفت و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

بنا به گفته خانواده و اطرافیانش، او در تمام طول عمر خود استادی دانشجو بود و حتی در هنگام استراحت هم، یا در حال مطالعه بود یا در حال آفرینش کاشی‌های زیبای معقلی، نقوش گره چینی و خطوط زیبای معماری.

آموخته‌های او تنها شفاهی و محدود به کلاس نمی‌شد بلکه بیش از ۲۰ جلد کتاب درسی رشته عمران در مقاطع مختلف هنرستان و دانشگاه و همچنین بیش از ۱۰ عنوان کتاب نفیس معماری در کنار مقاله‌های فراوان بخشی از تلاش‌های او برای انتقال دانش به نسل‌های بعدی بود.
 
خواجه ربیع
 
خواجه ربیع
 
 
وی در اواخر عمر خود تصمیم گرفت کتابخانه نفیس خود را که طی ۶۰ سال جمع‌آوری کرده بود و ۲۵۰۰ جلد کتاب قدیمی و نایاب در آن جای داشت را به همراه تابلوها و قاب‌های کاشی‌کاری‌اش که هرکدام را عاشقانه طراحی و اجرا کرده بود، به کتابخانه و موزه ملی ملک اهدا کند، به همین جهت هم پیش از این که دارفانی را وداع گوید در وصیت‌نامه خود که در اختیار دختر و دامادش قرار داده بود به این نکته اشاره داشت.

به همین جهت روز گذشته و همزمان با میلاد زهرا (س) مراسم یادبودی برای این هنرمند عرصه معماری سنتی در موزه ملک برگزار و از آخرین کتاب او با عنوان «آثار معماری قدسی» که در خصوص مبانی معماری ایرانی، سیر تحول کاشی‌کاری در آثار معماری دوره صفویه تا امروز، معماری مساجد و حمام‌های ایران، شگفتی‌های معماری اسلامی در کاخ "الحمرای" اسپانیا و ... رونمایی شد.
 
استاد زمرشیدی در ابتدای این کتاب چنین نوشته است: «این اثر تقدیم به روح پر فتوح معماران زنده‌یاد این سرزمین می‌شود، استادان با نام و نشان و «بی نام و نشانی» که ارزش‌های والای معماری عظیم و گسترده و بی همتای ایرانی اسلامی را در طول تاریخ برای ایران عزیز و جهان بشری و خصوصاً جهان اسلام به وجود آورده‌اند. روان‌شان شاد و راهشان پر رهرو باد.»
 
در این مراسم که با حضور خانواده استاد زمرشیدی، دانشجویان وی و اساتید دانشگاهی برگزار شده بود، در ادامه حسن بلخاری، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی درباره زنده یاد استاد زمرشیدی گفت: ایشان به راستی در عرصه معماری سنتی استاد بود و برای شخص من، ورود به دنیای شگرف و هندسی وی عجیب و در عین حال بسیار جذاب بود، یک بار در جلسه تصویب عنوان استاد تمامی ایشان عنوان کردم که ظلم است بخواهیم استادانی مثل مرحوم زمرشیدی را در قالب تنگ و حقیر نظام دانشگاه محدود کنیم.
 
چنین کار‌هایی در شأن استادان و نوابغ هنر ایران نیست و عظمت هنر اساتیدی مثل استاد فرشچیان و استاد زمرشیدی با متر‌هایی همچون استاد تمام یا دکتر افتخاری قابل ارزیابی نیست.

من همانطور که لقب حکیم را به استاد فرشچیان دادم اجازه می‌خواهم تا در اینجا هم لقب حکیم را به مرحوم زمرشیدی در حوزه معماری بدهم، حکمت جمع نظر و عمل است و حکیم کسی است که از بطن سخن، عملی را می‌پروراند.
قطعاً استاد زمرشیدی طی صد سال اخیر در معماری سنتی یکی از افرادی بود که نظر را به عمل تبدیل کرد و نامش تا ابد در این حوزه خواهد درخشید.
 
زهرا زمرشیدی، دختر کوچک استاد حسین زمرشیدی هم در گفتگو با خبرنگار فارس در مورد پدرش گفت: «استاد سال ۹۰ و در زمان حیات خود تصمیم گرفت کتابخانه و آثار هنری خود را به کتابخانه ملک و کتابخانه دانشگاه شهید رجایی که به نام خودشان است، اهدا کند چرا که معتقد بود این آثار باید استفاده شود و اینکه در جایی بماند خاک بخورد فایده‌ای ندارد و علم بی عمل می‌شود.

بیشتر بخوانید:
 
این کتاب‌ها حدود ۲۵۰۰ جلد است که بخش زیادی از در ملک می‌ماند تعدادی از کتاب‌ها هم که تخصصی عمران است به همراه تعدادی از تابلو‌ها به کتابخانه استاد زمرشیدی در دانشگاه شهید رجایی می‌رود.

در میان این آثار، کتاب‌های اهدایی اساتیدی همچون فرشچیان، معماریان، صیف و... به چشم می‌خورد، کتاب‌هایی که عمدتاً نایاب و کم یاب محسوب می‌شوند، متقابلاً پدر هم به رسم ادب هر کتابی را که منتشر می‌کرد ۱۰۰ جلد اول را هدیه می‌داد. پس از فوت استاد در بهمن ماه، من به عنوان نماینده قانونی پدر اواسط اردیبشهت ۹۸ به موزه آمدم و پس از صحبت با خانم تفرشی مسئول کتابخانه ملک و همراه و انجام کار‌های کارشناسی، کتاب‌ها و آثار به بهترین شکل بسته‌بندی و چینش شده و به ملک منتقل شدند.

پدر بسیار مهربان، اما سختگیر و سخت کوش بود، هر روز ۴ صبح بیدار می‌شد و کارهایش را آغاز می‌کرد، امکان نداشت زمان بندی کارهایش به هم بخورد، من معماری داخلی و عکاسی خواندم و مدتی بعد هم به صنایع دستی و پژوهش هنر روی آوردم، بنا به تسلطی که داشتم عکاسی چند تا از کتاب‌هایشان را من انجام دادم و شاید باورتان نشود که برای عکاسی یک کتاب من بیش از ۱۰ بار به مدرسه عالی شهید مطهری رفتم و عکاسی کردم تا کار باب میل پدر شود، چون ایشان کیفیت برایش مهم بود و می‌گفت خروجی کار باید خوب باشد.

در تمام نقاشی‌های کودکی، من پدرم را در حال نوشتن و مطالعه کشیده‌ام، چون هیچ وقت چیزی غیر از این نمی‌دیدم، همیشه دنبال این بودم به جای دخترشان دست راست‌شان باشم و برایشان شاگردی کنم، زمانی هم که وارد رشته هنر شدم هیچ وقت یادم نمی‌آید که ایشان چیزی را شُسته و رُفته در اختیار من قرار داده باشند، بیشتر به من سر رشته می‌دادند، چون معتقد بودند که در کار باید سختی کشید.»
 
کاشی کاری استاد زمرشیدی
 
 
حالا نمایشگاه گزیده آثار اهدایی زنده یاد استاد حسین زُمرشیدی در کتابخانه و موزه ملی ملک افتتاح شده، نمایشگاهی که شامل آثار هنری استاد به مناسبت‌های مختلف همچون میلاد امام حسین (ع)، ولادت حضرت عباس (ع)، عید غدیرخم، میلاد حضرت مهدی (عج) و ... است.

همچنین در این نمایشگاه نمونه‌ای از کار "کاشی معرق" استاد زمرشیدی و مجموعه تندیس‌ها، لوح ها‌ی یادبود و نشان‌های دانش این هنرمند برجسته عرصه معمار به نمایش درآمده است.

شما می‌توانید برای تماشای این گنجینه بی‌نظیر تا پایان سال ۹۸ به موزه ملی ملک واقع در میدان مشق مراجعه کنید.
 
 
منبع: فارس / کد خبر: ۱۳۹۸۱۱۲۶۰۰۰۹۵۲
ارسال نظرات
انتشار نظرات حاوی توهین، افترا و نوشته شده با حروف (فینگلیش) ممکن نیست.
گزارش خطا
تازه ها