چرا میگن فلانی ماست هاش کیسه کرده؟

 ضرب المثل اصطلـاح ماست هایشان را کیسه کردند کنایه از : جا خوردن، ترسیدن، از تهدید کسی غلاف کردن و یا دست از کار خود برداشتن است. 

ژنرال کریم خان ملقب به مختارالسلطنه سردار منصوب ناصرالدین شاه قاجار بود.

 

گدایان و بیکاره ها در زمان حکومت مختارالسلطنه به سبب گرانی و نابسامانی شهر ضمن عبور از کنار دکانها چیزی برمی داشتندو به اصطلاح ناخونک می زدند.

 

مختارالسطنه برای جلوگیری از این بی نظمی دستور داد گوش چند نفر از گدایان را با میخ به درخت در کوچه ها و خیابان های تهران میخکوب کردند و بدین وسیله از آنها رفع مزاحمت شد.

 

روزی به مختارالسلطنه اطلاع دادند که نرخ ماست در تهران خیلی گران شده است.مختارالسلطنه ماست فروشان را از گرانفروشی برحذر داشت.

 

روزی برای اطمینان خاطر با قیافه ناشناخته به یکی از دکان ها رفت و مقداری ماست خواست.

 

ماست فروش که مختارالسلطنه را نشناخته و فقط نامش را شنیده بود پرسید:«چه جور ماست می خواهی؟»

 

مختارالسلطنه گفت: «مگر چند جور ماست داریم؟»

 

ماست فروش جواب داد:« دو جور ماست داریم: یکی ماست معمولی، دیگری ماست مختارالسلطنه!»

 

مختارالسلطنه با شگفتی از ترکیب و خاصیت این دو نوع ماست پرسید.

 

ماست فروش گفت: «ماست معمولی همان ماستی است

 

که از شیر می گیرند و بدون آنکه آب داخلش کنیم تا قبل از حکومت مختارالسلطنه

 

با هر قیمتی که دلمان می خواست به مشتری می فروختیم.

 

الان هم در پستوی دکان از آن ماست موجود دارم

 

که اگر مایل باشید می توانید ببینید و به قیمتی که برایم صرف می کند بخرید!

 

اما ماست مختارالسلطنه همین تغار دوغ است که در جلوی دکان قرار دارد

 

و از یک سوم ماست و دو سوم آب ترکیب شده است!

 

از آنجایی که این ماست را به نرخ مختارالسلطنه می فروشیم به این جهت ما این جور ماست را ماست مختارالسلطنه لقب داده ایم!

مختارالسلطنه که تا آن موقع خونسردیش را حفظ کرده بود به فراشان حکومتی که در اطراف وی گوش به فرمان بودند امر کرد ماست فروش را جلوی دکانش به طور وارونه آویزان کردند و بند تنبانش را محکم بستند.

سپس تغار دوغ را از بالا داخل دو لنگه شلوارش سرازیر کردند و شلوار را از بالـا به مچ پاهایش بستند.

بعد از آنکه فرمانش اجرا شد آن گاه رو به ماست فروش کرد و گفت:

آنقدر باید به این شکل آویزان باشی تا تمام آبهایی که داخل این ماست کردی از خشتک تو خارج شود

و لباسها و سر صورت تو را آلوده کند تا دیگر جرات نکنی آب داخل ماست بکنی!

چون سایر لبنیات فروش ها از مجازات شدید مختارالسلطنه نسبت به ماست فروش یاد شده آگاه گردیدند

 

همه ماست ها را کیسه کردند تا آبهایی که داخلش کرده بودند خارج شود

 

و مثل همکارشان گرفتارغضب مختارالسلطنه نشوند.

 

آری، عبارت مثلی ماست ها را کیسه کرد از آن تاریخ یعنی یک صد سال قبل ضرب المثل شد

 

و در موارد مشابه که حاکی از ترس و تسلیم و جاخوردگی باشد

 

مجازا مورد استفاده قرار می گیرد.